فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 6، شماره 3، پاییز 92 ، شماره پی در پی 21

ساختار قصاید ستایشی در شعر منوچهری

صفحه (0 - 0)
نصراله امامی،منوچهر تشکری،آرش امرایی
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
منوچهری یکی از شاعران ستایشگر زبان فارسی و آفریننده اشعار ستایشی قابل توجهی است؛ جز یکی دو قطعه و قصیده در شکایت از حسودان و دشمنان و برخی سروده های توصیفی کوتاه، بقیه سروده های او را قصاید ستایشی تشکیل میدهد. بدنه اصلی این سروده ها موضوعات خمری و پایانشان را ابیات ستایشی شامل میشود. منوچهری در شعر خود، کسانی چون مسعود و محمود غزنوی، حکیم عنصری، علی بن محمد و برخی از بزرگان و درباریان زمان را ستوده است. با وجود این حجم از اشعار ستایشی در دیوان منوچهری، نمیتوان او را شاعری کاملاً ستایشگر خواند. منوچهری به ضرورت شرایط اجتماعی زمان خود، ستایشگری کرده و بنظر میرسد چندان دلبسته ستایش نبوده است، در کنار این اشعار ستایشی به آفرینشهایی ادبی نیز دست زده و پاره ای اشعار غیر ستایشی آفریده که نام او را در ادبیات فارسی جاودان کرده است. هنر برجسته منوچهری آفریدن توصیفات زیبا و تشبیهات حسی است که حاصل تجربه شخصی او هستند؛ این توصیفات و تشبیهات به اشعار تغزلی شاعر محدود نمیشوند و در اشعار ستایشی نیز این شیوه را پی میگیرد و به ندرت وارد فضای روحی و روانی ممدوح میشود. اگرچه بهانه اصلی منوچهری بظاهر ستایش بوده است؛ اما بر خلاف دیگر شاعران ستایشگر، حجم ابیات ستایشی او کمتر از مقدمه های تغزلی قصاید اوست. با آنکه ابیات ستایشی منوچهری محدود هستند، اما در همین ابیات محدود، فواید تاریخی، اخلاقی و اجتماعی قابل توجهی یافته میشود که بهره های شعر منوچهری را افزونتر میکند. بررسی شگردهای توصیفی و ستایشی منوچهری از جمله مهمترین نکاتی است که در این مقاله به آن پرداخته میشود .

کلمات کلیدی
منوچهری , شعر ستایشی , توصیف , ساختار